Một hôm đứng nhìn dòng sông mải miết trôi, Khổng Tử xúc động thốt lên:

Thệ giả như tư phù, bất xả trú dạ

(Trôi chảy như vậy đấy, ngày đêm không ngừng nghỉ!)

Một lần trả lời học trò về trời đất đổi thay, Khổng Tử nói:

- Thiên hà ngôn tai! Tứ thời hành yên!

(Trời có nói gì đâu! Bốn mùa vẫn lần lượt vần xoay!)

Tôi chợt nhớ đến những lời trên khi cầm trong tay tập thơ mới của Minh Hồng - tập thơ “Trầm mặc thời gian”. Sâu ngầm yên lặng, thời gian cứ thế mải miết trôi đi len lách qua dòng lịch sử đầy ắp sự kiện của xã hội, qua dòng vận mệnh trĩu nặng những vui buồn của mỗi con người. Có lẽ không phải ngẫu nhiên Anh viết cho cõi thơ trong tác phẩm cái ten nặng suy tư đó. Từ lâu rồi, năm nay Anh đã vượt tuổi bát tuần, Anh đã đến cái tuổi có dịp, có đủ trải nghiệm để nhìn ngược lại những tháng năm quá vãng để suy ngãm, chiêm nghiệm, để biết quý trọng bao khoảnh khắc từng ghi dấu ấn sâu đậm trong ký ức trữ tình. Từ lâu rồi, Anh đã đến cái tuổi như nhà thơ phương tây E.Poe: “Những hạt cát thời gian bỗng hóa những hạt vàng”.

Bìa tập thơ "Trầm mặc thời gian"

Từ trang này qua trang khác, thong thả bước trong “cõi thơ” của “Trầm mặc thời gian”, chúng ta có cảm tưởng dường như nhìn gần hay nhìn xa, nhìn sang Đông hay ngoảnh sang Tây chúng ta luôn bắt gặp những hạt vàng lấp lánh đó gắn liền với những kỷ niệm về những nơi chốn Anh từng đến, từng gắn bó, về những con người Anh từng gặp gỡ, yêu thương.

Là một nhà sử học, luôn cháy bỏng khát vọng tìm hiểu sâu sắc lịch sử, đất nước, con người, Minh Hồng để lại dấu chân mình trên nhiều vùng đất nước. Từ vùng biên Lai Châu qua Tuyên Quang, Cao Bằng, anh vào Cửa Việt, Quảng Trị, xuôi về Châu Đốc rồi vượt biển ra Phú Quốc, Côn Đảo… Anh cũng đã từng được đến Hoàng Hạc lâu để bâng khuâng tự hỏi:

“Hoàng Hậu lâu đâu ta tới đây

Nhà cao chất ngất trắng mây bay

Trường Giang cầu vút ngang sông khói

Chim Hạc hay ta lạc chốn này…”

Anh rộn ràng cùng:

"Phnôm Pênh vui ngày giải phóng

Màu đen lột xác

Muôn hoa cuộc sống choàng lên

Những nhà sư lại khoác áo màu thiền

Tượng thần Bay-on

Nguyên vẹn nụ cười

Hồi sinh đất nước…"

PGS.NGND Nguyễn Văn Hồng, tác giả tập thơ "Trầm mặc thời gian" 

Đọc “Trầm mặc thời gian”, chúng ta có dịp thưởng thức cả một chùm nhiều bài thơ du ký của một nhà sử học với tâm hồn nhạy cảm, tinh tế đặc biệt dù viết về một nơi chốn nào trên đất nước.

Thơ của anh bao giờ cũng chan chứa ân tình. Bao ân tình sâu nặng khi đứng giữa:

“Nghĩa địa Hàng Dương giữa cát bụi bay

Ngàn nấm mộ còn đây ngời khí tiết…

…

Lịch sử có chiều dày chiều sâu

Nằm trong lớp đất…”

                                                                        (Em có về Côn Sơn với anh không)

“Chúng tôi đến đây trời biển xanh

Cờ đỏ tung bay hoa trái ngọt lành

Ơn các anh những người trồng cây đi trước

Cho mùa xuân hạnh phúc hòa bình…

                                                                        (Chuyện kể về Phạm Hùng, người tù Côn Đảo)

Ân tình thấm đượm những vần thơ “Kỷ niệm vùng biên”:

Rừng tông-qua xanh biếc trên kia

Gió xào xạc trước mùa đông buốt giá

Vẫn thắm sắc giữa những triền núi lạ

Sức kiên cường như người lính vùng biên.

Ôi Lai Châu cả một vùng truyền thuyết

Truyền thuyết nào cũng thấm máu ông cha…

Có lúc quá xúc động khi “Thăm bia Lê Lợi”:

“Tổ quốc thiên liêng một dải biên thùy…

…

Ôi lòng anh run run không chép được

Hồn núi sông trong thi tứ anh hùng”.

Ân tình sâu nặng đối với đất nước của nhà thơ-nhà sử học Minh Hồng, theo tôi, sâu rễ bền gốc từ ân tình với Cha, với Mẹ, với Thầy, với bao người thân yêu gần gũi:

“Bao cánh rừng xanh thẳm

Bao ngọn núi Cha qua

Có bao điều căn dặn

Gửi lại con quê nhà…

“Con đi trong mưa trong nắng

Lội trong gian khổ cuộc đời

Nhớ mẹ con càng cố gắng

Suối vàng lòng Mẹ có vui?”

Nhớ lại “Nao nức một thời xanh” tuổi học trò, Minh Hồng nhớ lại với bao ân tình đầm ấm:

“Con người có một thời như thế

Chẳng đánh mất bản thân mình tuổi trẻ

Em đã đi hăm hở đến bây giờ

Để được đứng bên Thầy

Trên giảng đường Đại học…”

Thậm chí viết về một gương mặt “nghiêng nghiêng mặt hồ” làm anh “ngất ngây”, giọng điệu thơ của anh cũng thắm đượm ân tình sâu lắng:

“…mặt em nghiêng nghiêng

Anh không rõ nữa

Chỉ nụ cười em

Xinh nghiêng…”

                                                            (Xinh nghiêng)

Minh Hồng đặc biệt yêu sắc xanh, sắc xanh trở thành một ám ảnh trữ tình: “Kỷ niệm xanh một thời xanh”, “Hoa lá hát ca-Nắng! Gió! Trời xanh”, “Đôi mắt em xanh hoàng hôn Tô Châu”, “Mắt xanh đầy kỷ niệm”…

“Cõi Thơ” trong “Trầm mặc thời gian”, như cảm nhận của tôi, là một cõi ân tình. Xin phép được ghi thêm:

Một cõi Ân Tình Đậm Sắc Xanh